Hraminla : Vera Galushi Paçaku

Pe 08 Aprilo 1971 bersheste ano London adikerdilo Angluno Kongresi e Romengo kote si formirimi angluni Mashkarthemutni Romani Organizacia “International Romani Union”. Pe akava Kongresi vash o sheruno alosardilo r,Slobodan Berberski. Si semno te lepargyol so pe akava historikuno arakhipe lela kotor ini o prof.Albanologi kotar o Prizren ,Nysret Seharsoji.

Si baro semnipe kay amaro moto “Aprilesko seripen”si te kerel akale historikune ovipeya vash romano selikanipe , thavdipeya may baro haricyuno komuniteti ani Evropa .

Ano akava Kongresi lelile trin but semne decisipya vash romano Selikanipe odola si:

• Himni e Romengo ( Jelem Jelem)

• Romengo Flago thay

• Anavipe e romana populaciyako e naveya Rom.

• Pe akaleya phikoipe, kotar akava Kongresi rodinde ini parnipe e hakosko e Romane viktimyengo pe lugipe e duyto Sumnalaka Marebasko ,kote nashavdile ano na manushikano ovipe 500000 (kvasho milioni )Roma.

Vash na leparipe sa o decisipya e kongreseske ano thavdipe ,ji akana si adikerde ofto kongresya , si semno te lepargyol o ponjto Kongresi ,adikerdo pe 1991 bersheste ani Varshava e Poloniyaki. Ano akava kongresi aprovingyola unanimuno decisipe pederal standardizipe e Romana qhibyako. Si but mahatno te lepargyol so pe akava Kongresi lele kotor 14 delegatya kotar i Kosova .

Yek yaver historikuni data e aprileski sitoy odoya e 1976 bersheske. Ani India ,ani diz Qandigar ,adikerdilo angluno mashkarthemutno festivali e romengo. Putaripe akale festivalesko kergya Sheruniministra e Indiyaki , Indira Gandi. Oy putargya o festivali akale lafeya “Sukar alen ano baro than”. Adive ano may purano kontinento e sumnalako jivdinena pashe 15 milioyna Roma kola si deklarime ,akale etnikune komunitetesko .

Ano akala statistike khuvena o roma ini e yavere kontinentyenge ,kote sa akala silen o avipe kotar e India,thavdipeya ani nurduni rig Karnauxh,sar e qhonesta Shabanay (Decembro)1017. Ani Evropa shay te usharahape ji yeke thane ini e inistituciyenca vash edukipe ,kote e bare butikeripeya evolvirinena edukativune aktivitetya ano institucie sar si: “Inalco”, koya si ano kuadro e Univerzitetesko Sorbon ano Paris ,sar ini o yaver katedre e romologiyake ano Bukuresht ,Budapest,Sofia,Beograd thay aver.

Siyem but parshe e negociyenca kote nadur akala katedre te vastinen ini ani Albania , Montenegro ,Turkia thay yaver rashtre ani Evropa. Buderi pakyavipeya vash te kera senzibilizipe e korkore romenge ,thanutne instituciyenge thay odola mashkarthemutne kola pe pashutno avutnipe te startinen o skoluipe pe romani qhib ani Kosova numay ini may buhle. Kotar akava na agorinla sa kote si o sfide e romane komuniteteske.

Amen but shuka jana kay nabutikeripe akale komunitetesko,na theripe akcepto ano shukarno servisi e sastipasko thay sastipaske saslaripya , but telarni sociyaluni pozita ,na theripe e esenciylune infrstrukturako , strehipe thay naformalune beshipya, sa akala si nesave kotar o sfide kolenca lenape o romano komuniteti ano sakodivuno jivdipe . Numay akala sfide na tromal te oven numay e komuniteteske ;bizo undripe akala sfide siton ini e Kosovake thay mashkarthemutne mekanizmyengo pe andripe thay avri Kosovata.

Vera Galushi Paçaku
Redaktora ano Radio Romano Avazo