Adive si penjardo kay o roma silen diferentno grupe sar ani Kosova ayekha ini may dur. Ani Kosova si Arliye, Gurbeti, Bugurjiye ji kay avrial si yaver grupe sar Kalderash, Lovari, Kale, Domja thay yaver. Numay, kerela akava e romen barvale vay anela olen ani situacia kay te oven may ulavde? Kobar shay o diferentno grupe e romenge te den shaipe e na-romenge kay te ulaven e romen thay te tiknyaren o romengo gendo ano sakova them?

Respodipe sito kay amen siam potencialuno kotor e socialune eksperimentesko, so vi ji akana ulo. Odova kay amen qaqek siam rizikime kay te qalagyova kotar yaverenge politike sito evidentuno. May shukar misal si e Kosova kote e romendar kreirisale pandar duy yaver "komunitetya" kote o res sito kay te tiknyargyol o gendo e romengo thay na deipe e shaipyengo vash te prosperinel sar yekh minoriteti e bare gendoa.

Ini kay o roma silen yekh avazo, yekh dikhipe, qhib thay yekhune problemya pandar si, bibahtake, e diferencia mashkar o korkore roma vash ko, kotar sito thay kasa sito vay kole rezhimeya sito. Akate sitoy e poenta kay ruminela amaro yekhipe thay infektinela amen may buderi. Abokar siam gatisarde te ova dedikime thay loyalune e yaverenge, kay ova ekstraordinarune patritorya e yaver komunitetengo bistarindoy amaro identiteti thay ko siam amen.

Sakova manush sito yaveruno, numay amen o roma musay te ova yekhune kana vakergola vash amaro nacionaluno interesi kana diskutingyola vash e qhib, amaro identiteti, politike thay proyektya. Anglo na-roma amen musay qaqipea te mothava korkore amen yekhune thay te jana so te roda "khetane" vash laqharipe e jivdipesko e romengo sar ani Graqanica, Mitrovica, Gilana, Peya, Prizreno vay Jakova thay may dur ano avrialune thema. Akava kerla amen zorale angle o yavera thay may perspektivune vash te la odova so manga.

Ji kay amare terne siton ano baro riziko kotar e asimilacia amen pandar lahape e diferenciaciencar mashkar o romane grupe. O socialuno jivdipe, procesi e integraciako kerela kay amen te bistera amari qhib, tradicia thay kultura thay anela ko puqipe kay aqhilo amaro "Romanipe". Bistera kay amen siam may specialune desar o yaver komunitetya feri so simen specifikuni qhib, tertipya, tradicia thay siam barvale e ververutne talentyencar.
Muzika simen biamo talenti kova musay te vastinahole ano edukipesko aspekti e skoluipeya. But sig ka avel vahti kay romane muzikantya na ka oven, odoleske kay startinde te len sah amendar. Amen sah e lumiake dengyam baro kontributi ani muzika prekal o Jango Rainhart, Elvis Presley, Esma Redjepova, Saban Bajramovic....

Amaro khelipe vay dansi si yekh e may barvale khelipyendar ani lumia sar si o khelipe Flamenco, Dvojka sitno, Shote Mashallah, Talovas, Korahano Qoqeko thay pandar but yaver.

Arto simen barvalo prekal o teatralune khelipya. O terne akana e historia leparena prekal o teatralune phala, hramipya thay harne khelipya.

Ano sporti siam ani sakoya umal. May buderi si roma ano fudbali (sportistya kola bibahtake na mothavnape vash o jande sebepya), boksi, basketboli, judo thay yaver sportya. Hari po hari deportindoy thay ovindoy may profesionalune ka ohaga e bariera e diskriminaciaki thay ka avel o vahti te mothava olenge amaro qaquno romano identiteti.

Ini kay si phari e situacia ano edukipe o roma siton reprezentime kotar eminentune skoluime manusha sar o prof. Dr. Ian Hankok, prof. Marcel Courthiade, Hristo Kucukov, prof. Ibrahim Elshani, Selahetin Kryezi, Rajko Djuric, Alija Krasnici, deputeto thay hramarno Veljko Kajtazi thay pandar buderi yaver hramarne, sikavne, poetya, aktivistya, zhurnalistya..

Ko palune bersha bayrilo gendo e organizaciengo kay kerena buti vash o roma thay vazdisalo o avazo vash romengo may shukar jivdipe. Musay siam te vastina sakova resursi kay kerla buti vash o roma, a na te phena kay akala lena love ano amaro nav... Te cida akava bilaqo tertipi thay te vastina (koristina) sakova maripe mashkar duy na-roma thay te jana te profitirina amen may shukar kotar akaya situacia.

Sah akava lepargyum vash odoleske kay amen simen baro potenciali kay te vastina amare korkore resursya vash te khelava o procesya kola ka laqharen amari situacia. Yekhuno shaipe vash amaro anglipe sito kay ma te bayargyol e doza e diferenciaciaki mashkar korkore amen, amare grupe, dialektya, than kotar ava, qorolo-barvalo. Ma te bikina yekh yavere vash te ova laqhe e yaver na-romenge, bibahtake akava si amaro nasvalipe kova musay te saslol. Te ovelmen yekh banduk koleya shay te aqhava e yaveren, odova si edukipe, respekto thay yekhipe.

Te dengyol o vast yekh yavereske vay khetane te jivdina thay khetane te azhutina korkore amen vash te laqhara amaro jivdipe. Te azhutingyon odola kola siton bange e konsulenca, te phikoingyon o terne e eksperienca, te vazda amaro socialuno statusi e gojalipea, na savaht rovindoy. Te puqa korkore amen so amen kontribuina. So may buderi te uqhara thay te tiknyara amare komuniteteske "fenomenya" thay ma te akushahape mashkar amende vay te pelara yekhe kova shrdingya te ushtel, feri so ka ova materiali e yaverenge.

Khetanipe, yekhipe, respekto, kontributi anela amenge Zoralipe thay Anglipe.

Akava musay amen korkore te kera, te ajukergyam e yaverendar HALAMEN O RUV!!!

Sastipaske!

Avdi Misini